teknoloji

Tacoma Narrows Köprüsü Neden Çöktü? (MinutePhyics) | Video

 

Rezonansa girerek çöken Tacoma Narrows Köprüsünü duymuşsunuzdur. Ancak bu doğru değil… MinutePhysics bu videosunda, köprünün geerçek çökme nedenini açıklıyor.

 

İyi seyirler…

 

-oo-

 

Tacoma Narrows Köprüsü’nün 1940 yılındaki yıkılma görüntülerini internette görmüşsünüzdür. (Görmediyseniz internette her yerde var). Seattle’da buna yalnızca kötü inşa edilmiş bir köprü dendiğini duydum ve öğretmenlerinizden veya fizik ders kitaplarınden köprünün rüzgârdaki rezonans sebebiyle yıkıldığını duymuş olabilirsiniz.

Ama yanılıyorlar!

Bunun nedeni, rezonansın, benzer bir frekansta salınan bir kaynak tarafından yaratılan bir titreşim olmasıdır – tıpkı parktaki bir salıncağın siz ittikçe daha da yükseğe gitmesi, veya antendeki elektronların radyo sinyalindeki elektromanyetik dalga ile birlikte hareket etmeleri veya gitar tellerinin titreşmesi veya bir cam bardağın doğru ses perdesinde kırılması gibi.

Tacoma Narrows’da gerçekleşmiş olan bu değildir, çünkü o gün köprüde olan insanlar rüzgâr hızını ölçtüler ve oldukça sabit, diğer bir deyişle “salınımsız” olduğunu tespit ettiler. Yani zorlanmış bir rezonans mevcut değildi.

Köprünün, girdapların peşpeşe bir nesnenin kenarlarından saçıldığı bir akışkan süreci olan ve çok havalı görünen, girdap saçıntısı nedeniyle çöktüğüne kanaat getirmek de çekicidir – ama bu da doğru değildir.

Köprüyü çökmesine nedenen olan şey aerolastik çırpınım adı verilen bir görüngüdür – bu, sıkıca tutulup, kenarından üflendiğinde bir kağıt yaprağının, veya bir ot yaprapının titreşmesi ile aynı şeydir.

Temel olarak yeterli bir rüzgâr hızıyla, köprü biraz buruldu – ancak ardından yerçekimi ve gerilim, körünün tekrar eski haline burulmasına neden oldu, tek farkla, ilk halinden biraz daha fazla! Bundan sonra ise rüzgâr, aksi yöne doğru daha da şiddetli burulmasına neden oldu, ve bu böylece devam etti. Yani, köprü kendi çırpınarak yıkılana kadar…

Aeroelastik çırpınma yalnızca köprülerle sınırlı değildir. Uçak kanaklarının rahatsız edici sesler çıkarmasına veya parçalanacak kadar titreşmesine de neden olabilir. Ama korkmayın – bu ticari bir uçuşta en son 1960’lı yılların başında gerçekleşti. Arjantin, Firmat’daki, kendi kendilerine günlerce sallanabilen hayaletli salıncaklardan bile daha çok korksanız yeridir – ama bekleyin, hayır, bu aeroelastik çırpınımmış yalnızca. Kusura bakmayın hayaletler, fizik sizi uçuruverdi.

 

-oOo-