Bilim insanları farelerde DNA yaşlanmasını geri çevirmeyi başardı
Biliminsanları NAD+ isimli bir madde ile farelerde yaşlanma ve radyasyon temelli DNA hasarını önlemeyi başardıklarını açıkladılar…
New South Wales Üniversitesi‘nden David Sinclair yönetimindeki araştırmacılar, fare DNA’sında yaşlanmayı geri çevirecek ve gelecek hasarlardan koruyacak bir hücresel mekanizma keşfettiler. Yayımladıkları bir makale ile farelere verilen NAD+ adlı madde sayesinde, DNA tamir mekanizmasını aktive ederek, yalnızca DNA’da gelecekte oluşacak hasarı değil, aynı zamanda var olan yaşlanma etkilerini de geri çevirmeyi başardıklarını duyurdular.
Sinclair ve ekibi, aslında 2013 yılında, genç farelerin hücrelerinde, yaşlı olanlarınkine nazaran daha fazla miktarda nicotinaminde adenine dinucleotide, veya NAD+ olduğunu ve maddenin verildiği farelerin “gençleştiğini” göstermişlerdi, ancak, bu sırada maddenin vücut içerisinde tam olarak nasıl etkileri olduğu bilinmiyordu.
Şimdiki çalışmalarında ise Sinclair ve ekibi, NAD+ maddesinin DNA’yı yaşlanma ve radyasyon etkilerinden koruma mekanizmasına dair detaylı bir açıklama ileri sürüyorlar.
Maddenin etkisi ise şu şekilde gerçekleşiyor. Yeni doğan canlılarda, tüm hücrelerin DNA hasarlarını giderme yeteneği bulunuyor. DNA hasarları, hücreler bölündükçe ortaya çıkıyor. Canlıların yaşı ilerledikçe, bu hasarı giderme yetenekleri de azalıyor ve hücreler yaşlanmaya başlıyor. Araştırmacıların şu anda göstermiş oldukları şey ise bu hasarın çoğu, son tahlilde PARP1 isimli bir DNA-onarım bileşiğine dayanıyor.
Hücre içerisinde yeterince NAD+ bulunduğunda, PARP1 görevini yerine getiriyor ve DNA’yı sağlıklı bir şekilde tutuyor. Ancak NAD+ seviyesi, yaşlanma ile birlikte azalıyor, böylece PARP1 azalıyor ve DNA’daki hasar oranı artıyor.
Sinclair ve ekibi, bu hücresel mekanizmayı kullanıp kullanamayacaklarını anlamak için, NAD+ maddesinin öncüsü olan nicotinamide mononucleotide veya diğer adıyla NMN‘yi kullanıyorlar. Çalışmada alınan sonuçlara göre NMN, DNA tamir mekanizmasını başlatıyor ve hatta var olan DNA hasarını da geri çeviriyor.
Ekip, NASA ile birlikte çalışarak, 4 yıl sürecek Mars yolculuğu sırasında maruz kalacakları radyasyon nedeniyle vücutlarındaki hücrelerin toplam %5’inin öleceği ve kansere yakalanma ihtimallerinin de %100 artacağı hesaplanan astronotlar üzerinde uzun süreli seyahat sırasında gerçekleşecek bu tür etkileri ortadan kaldırmak için, bu yıl bitmeden insan üzerindeki denemelere başlamayı planlıyor.
Geliştirilecek bir ilacın aynı zamanda şu an çocuklukta kanser atlatmış kişilerde, 45 yaşına kadar ortaya çıkma ihtimali %96 olan kalp-damar rahatsızlıkları, Alzheimer hastalığı veya ilk kanser ile ilgili olmayan kanserler gibi kronik hastalıkların üstesinden gelme konusunda da kullanılacağı belirtiliyor.
Ancak çalışmaların henüz fareler üzerinde gerçekleştirildiğini ve maddelerin insan üzerinde de aynı etkide bulunup bulunmayacağının bilinmediği belirtmekte fayda var.
Kaynaklar: Science Alert, Science Magazine
