bilimhaber

Bumerang Bulutsusunun Neden Evrendeki En Soğuk Yer Olduğu Anlaşıldı

Araştırmacılar, Bumerang Bulutsusu’nun içine çekilen kardeş yıldızı nedeniyle bu kadar soğuk olduğunu düşünüyor.

Bumerang Bulutsusu, Dünya’dan 5.000 ışık yılı ötede bulunuyor. Bulutsunun sahip olduğu ortalama 1 K civarındaki sıcaklığı, Büyük Patlama nedeniyle evrenin her yönünde var olan kozmik arka plan ışımasının neden olduğu ortalama 2.7 K’lik sıcaklığın da altında kalarak, evrende bilinen en soğuk cisim olmasına neden oluyor. Bu sıcaklığın yalnızca 1 K altında ise, tüm termodinamik hareketin durduğu, ulaşılmasının mümkün olmadığı mutlak sıfır noktası bulunuyor. Yani oldukça soğuk.

Bumerang Bulutsusu‘nun protogezengensel disk sürecindeki, ölmekte olan bir yıldız olduğu düşünülüyor. Benzer şekilde Güneş’in de, gelecek birkaç milyar yıl içerisinde yakıtını tüketip genişleyerek önce bir kızıl dev haline geleceği, daha sonra ise 10.000 yıl gibi kısa bir süre boyunca protogezegensel süreci yaşadıktan sonra, milyarlarca yıl boyunca bir beyaz cüce olarak yaşamını sürdüreceği düşünülüyor.

Fakat, bir ucundan diğer ucuna 3 trilyon kilometre boyunca uzanan Bumerang Bulutsusu’nun farklı olan tarafı, benzer yıldızlardan 100 kat daha hızlı kütle kaybediyor olması. Yıldız tarafından püskürtülen madde saniyede 150 km’den daha hızlı yayılıyor ve bulutsunun bu denli soğuk olmasının nedeninin de bu olduğu düşünülüyor.

Bumerang Bulutsusu’nun Atacama Milimetre/Milimetre-altı Dizisi tarafından elde edilen görüntüsü (görsel: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO))

Ayrıca, bulutsudan dışarı doğru olan kütle akışı, kendi başına gerçekleşebilmesi gerekenden 10 kat daha fazla. Bu nedenle, The Astrophysical Journal’da yayımlanan çalışmaları ile, araştırmacılar, başka bir yıldızın daha sürecin içinde bulunması gerektiğini belirtiyorlar.

Araştırmacılardan Raghvendra Sahai “Bu kadar yüksek miktardaki kütlenin, bu kadar büyük hızlarla püskürmesinin tek yolu, etkileşim halindeki iki yıldızın kütleçekimsel enerjisi ile mümkün olabilir, ki bu da aşırı soğuk akışın akıl karıştıran etkilerini açıklar,” diyor.

Fakat bulutsunun ısınmaya başladığı ve evrendeki en soğuk yer olma rekorunu uzun süre daha elinde tutamayacağı da belirtiliyor. Ancak gelecekte buna benzer başka cisimlerin de keşfedilmesinin muhtemel olduğu da düşünülüyor. Araştırmacılardan Lars-Åke Nyman, “Bu dikkat çekici cismin yaşamındaki çok özel, çok kısa süren bir dönemi görüyoruz,” diyor, “bu kozmik dondurucuların evrende oldukça yaygın olma ihtimali var, ancak bu denli aşısı sıcaklıkları ancak kısa bir süre için koruyabiliyorlar.”

Evrende doğal olmayan süreçlerden kaynaklanan en soğuk yer rekoru ise Gran Sasso’daki Ulusal Laboratuvar’da elde edilen 0.006 K ile şimdilik insanlığın elinde bulunuyor.

 

Kaynaklar:

http://www.sciencealert.com/scientists-can-finally-explain-why-the-boomerang-nebula-is-colder-than-space-itself

http://www.iflscience.com/space/this-is-the-coldest-place-in-the-universe-and-now-we-know-why/

https://public.nrao.edu/news/2017-alma-boomerang/