(Neredeyse) Her Şeyin Teorisi (MinutePhysics) | Video

	Bir sonraki bölüm ►

 

MinutePhysics bu videosunda, tüm sadeliğine rağmen (neredeyse) evrendeki her şeyi içeren Starndart Modeli inceliyor.

 

İyi seyirler…

 

-oo-

 

Diyelim ki gözlemlenebilir evrendeki her şeyi tek bir matematiksel denklemle tanımlamaya çalışacak kadar hırslısınız.

\[\require{cancel} \mathcal{L} = – \frac{1}{4} F^2 + i \bar{\psi} \cancel{D} \psi + \bar{\psi} \phi \psi + h.c. + |D \phi|^2 – V(\phi)\]

İşte!

Evet, belki bu denklem içinde kütleçekimi veya diğer birtakım küçük şeyleri barındırmıyor… Ama önemli olan şu ki, bu denklem, Dünya’nın nasıl oluştuğunu, Güneş’in yanmaya nasıl devam ettiğini, nefes, koku ve tat almamızı, çimleri biçmemizi, bir şeyleri havaya uçurmamızı ve internet videolarını izlememizi neyin sağladığını inanılmaz bir kesinlikle tarif ediyor. Hepsi sadece tek denklemde… Bu denklemin adı mütevazı bir şekilde “Standart Model”dir; Çünkü tüm insanlığın bilinen en kesin, en hatasız kuramını bulsalar bile fizikçiler mütevazı kişilerdir.

Şimdi, evren oldukça büyük bir yer (hatta belki sonsuz), o nedenle her şeyi tanımlamak için bir denklemden çok daha fazlasına ihtiyaç duyulması gerektiğini düşünmek mantıklı olacaktır –

peki eğer öyleyse standart model neden bu kadar basit?

Öncelikle, bu denklem daha çok bir yemek tarifi gibidir – ve nasıl ki bir pasta tarifi sizin unu elemeyi, yumurtanın beyazını, ayırmayı bir ocak yapmayı ve buğday yetiştirmeyi bildiğinizi varsayıyorsa, bu denklem de sizin önceden yol integrallerini, ayar kuramlarını ve daha birçok şeyi bildiğinizi varsayar. Yani gözle görülenden çok daha fazla şey vardır.

Peki nasıl olur da böyle inanılmayacak kadar az sayıda matematiksel kurala göre işliyor olabilir?

Bu çok derin ve cevaplanmamış bir soru. Ama eldeki veri kozmosun dilinin matematik olduğunu gösteriyor – birkaç temel parçacık seçin, onları yüksek enerjili bir çarpışma yoluna koyun ve GÜM! Kıvılcımlar uçuşurken, standart model bu havai fişekleri virgülden sonra 12 haneye kadar bir kesinlik derecesinde tarif eder!

 

-oOo-

 

	Bir sonraki bölüm ►