bilim

Einstein ve Özel Görelilik (MinutePhysics) | Video

 

MinutePhysics bu videosunda özel görelilik ilkesinin ve özel görelilik kuramının ortaya çıkışını inceliyor.

 

İyi seyirler…

 

-oo-

 

1900’lerin başında, bütün fiziğin, ve özellikle Einstein’in başı beladaydı: Herhangi bir şeyin nasıl olup da hareket edebildiğini çözememişlerdi…

Şimdi benim abarttığımı iddia etmeden önce, şu kediye bir göz atın! Açıkça görüyorsunuz ki kedi Einstein’dan sabit bir hızla uzaklaşıyor… Ama küçük bir kaydırma değişimi yapın ve birden Einstein hareket eder görünüyor. Bu “eski moda görelilik ilkesi”dir. Elbette okullarda bu öğretilmektedir. Ama önemli olan, kaydırmanın, hız ve konum gibi göreli şeyleri değiştiriyor olmasıdır; Einstein ile kedisi arasında uzaklık gibi mutlak olanları değil.

Probleme dönersek: Einstein daha dünyaya bile gelmeden önce, fizikçiler ışık hızının kaydırma değişimi ile değiştirilemeyen mutlak şeylerden biri olduğunu göstermişlerdi, yani yapacağımız herhangi bir kaydırma değişiminin, ışık hızının aynı kalmasını sağlaması gerekiyor. Ancak bu durumda, kaydırma değişimini en baştan yapamayacağımız ortadadır ve bu durumda da ışıktan başka herhangi bir şeyin nasıl hareket edebildiğini açıklayamayız!

Peki, sonuca çok erken vardım. Bir çözüm var – görebiliyor musunuz? Kaydırma değişimimizin, zaman aralıklarını sabit tutması gerektiğini varsaydık. Ancak zamanın kaydırmalar ile değiştirilemeyecek mutlak bir şey olduğunu söyleyen herhangi bir fizik yasası bulunmaz… Bu yüzden, eğer zaman aralıklarını kaydırırken aynı zamanda döndürürsek, bu durumda aynı anda hem ışık hızını sabit tutup, hem de nesnelerin nasıl hareket edebildiğini açıklayabiliriz.

Elbette, bu “özel görelilik ilkesini” 1905 yılında Einstein bulmadı – bunu on yıl önce, Lorentz isimli biri bulmuştu. Ancak Lorentz bu zaman-döndürme işinin, matematiksel bir numara olduğunu düşünmüştü ve “zaman-döndürme” yaklaşımının gerçek olduğunu, zamanın göreli olduğunu, bir gözlemciye göre eşanlı olan olayların, hareket eden başka bir gözlemci için eşanlı olmadığını, evet doğru tahmin ettiniz, Einstein’ın keşfetmesi gerekti.

İşte bu bakış açısındaki gerçek bir değişimdir.

 

-oOo-