Bazı Taşlar Neden Yuvarlaktır? (MinutePhysics ft. SMBC) | Video

 

MinutePhysics ve SMBC Comics birlikte hazırladıkları bu videoda, kütleçekiminin gündelik hayatta pek de fark etmediğimiz bir yönü olan, “taşların şekli” üzerindeki etkisini inceliyorlar.

 

İyi seyirler…

 

-oo-

 

Bazı taşlar neredeyse küre şeklindeyken, bazılarınınsa, kalıp sabun gibi yassı olduğunu hiç düşündünüz mü? Küresel taşlar, belirli bir yönelimde kalma şansı hiç olmadığı için bu şekle sahiptir: Ya su akıntılarının içindeki çukurlarda sağa sola çarpıyordur, ya bir nehir boyunca yuvarlanıyordur ya da eğer yeterince küçükse rüzgârda savruluyordur. Belirli bir yönelimleri olmadığı için her yönden eşit miktarda aşınır ve her yönden benzer bir görünüme sahip olur: Küresel simetri!

Ancak yassı taşlar, sektirmeye son derece uygun şekilde pürüzsüz bile olsa, açıkça -yassı kenarlarına dik, veya yassı kenarlarından dışarı doğru- bir belirli, veya özel bir yönelime sahiptir. Bu belirli yönelim nereden gelmektedir? Ayrıca taşlar nasıl yassılır?

Yanıt: Kütleçekimi.

Bu biraz, hamur köfteleri ile bisküviler arasındaki farka benzer. Hamur köftesi, tenceredeki kaynar suya atılan bir hamur parçasıdır; tencere içinde sağa sola yuvarlanıp, dalıp çıkarken kütleçekimi tarafından fazlaca etkilenmez. Bisküvi ise, kütleçekim tarafından tepsiye doğru bastırılan bir hamur parçasıdır ve bu altı ve üstü vardır ve yassı olma eğilimindedir. Ve farklı detayları olmasına rağmen, tortul kayalar oluşurken, katmanlar halinde oluşur; veya bir taş yuvarlanamayacak kadar ağırsa, bir nehir veya gölün içinde aşınır ve daha yassı olma eğilimindedir. Her iki durumda da yönelimin belirleyen şey açıkça kütleçekimdir.

Aynı zamanda binaları, bodrum, katlar ve çatı şeklindeki farklı katlar halinde inşa etmemizin nedeni de kütleçekimdir – uzayda olsaydık, belirli bir yönelim bulunmadığı için, muhtemelen küreler içinde yaşıyor olurduk.

 

-oOo-