Dünyadaki En Yuvarlak Cisim Nedir? (Veritasium) | Video
Kilogram, artık bir zamanlar olduğu şey değil. Gerçek anlamıyla…
1793’te önerilen orijinal ismi “grave” idi, ancak o da yaratıcısı Lavoisier gibi Fransız Devrimi’nin kurbanlarından biri oldu. En tuhaf SI biriminin öyküsü işte bu şekilde başlıyor. Kilogram, isminde bir ön ek taşıyan ve aynı zamanda, halen daha “Uluslararası Prototip Kilogram” [international prototype kilogram – IPK] ismindeki fiziksel bir cisim tanımlanan tek temel birim.
Bu tanımlama şekliyle ilgili sorunlar uzun zamandır biliniyor. IPK, kendisi ile birlikte muhafaza edilen 40 adet benzer silindirin aksine, kütlesini koruyamamakta. Bu nedenle, kilogramın fiziksel bir nesneye olan bağlılığının ortadan kaldırılması amaçlanıyor. Bu amaca ulaşmak için iki yaklaşım göz önünde bulunduruluyor: Avogadro Projesi ve Watt Dengesi.
Bu yaklaşımlardan Avogadro Projesi, (şu an için 12 gramlık Karbon-12’deki atomların sayısı şeklinde, kilogram kullanılarak tanımlanan) Avogadro sabitinin tanımının değiştirilmesini ve kilogram ile Avogadro sabiti arasındaki ilişkiyi tersine çevirerek, kilogramın hassas bir şekilde Avogadro sabitine bağlı olarak tanımlanmasını amaçlıyor.
Bu yöntem, Yeryüzündeki en mükemmel kürenin yaratılmasını gerektiriyor. Bu küre, Silikon-28 atomlarından oluşan tek parça bir kristalden üretilmiş. Kürenin çapı hassas bir şekilde ölçüldüğünde, hacmi hassas bir şekilde belirlenebiliyor. Silikon atomları arasındaki boşluklar iyi bilindiği için, kürede bulunan atomların sayısı doğru bir şekilde belirlenebiliyor. Bu da Avogadro sayısının son derece kesin bir şekilde belirlenebilmesini sağlıyor.
Bir “kilogram” nedir? Bir kilogram, bizim bir kilogram olarak keyfi şekilde tanımladığımız şeydir. Geri kalan tüm kütleler de, bu bir kilograma göre belirlenir. Peki ama bu referans kütlesi zamanla değişirse, bundan 50 yıl, 100 yıl veya hatta 1000 yıl sonra tamamen farklı kütledeki “kilogram”lar söz konusu olabilir mi?
Veritasium kanalından Derek bu videosunda, işte bu sorunların üstesinden gelebilmek için kilogramın yeniden tanımlanması çalışmaları sırasında üretilen, “dünyanın en yuvarlak cismi”ni inceliyor.
İyi seyirler…
